Produkty pszczele w żywieniu bydła

Pszczoły jako owady użytkowe dostarczają człowiekowi wartościowych produktów tj.: miód, pyłek, propolis. Najpopularniejszy miód, ceniony jest przede wszystkim za antybakteryjne oraz odżywcze działanie na organizm, a także za walory smakowo-zapachowe. Okazuje się, że zarówno miód jak i inne produkty pszczele znajdują zastosowanie w żywieniu zwierząt przeżuwających. Po raz pierwszy zauważyli to nowozelandzcy hodowcy bydła mlecznego, w latach trzydziestych XX wieku. Krowy, którym podawano miód manuka chorowały znacznie rzadziej od tych, które go nie otrzymywały. Substancją odpowiedzialną za działanie antybakteryjne miodu okazał się metyloglioksal.

Również pyłek pszczeli oraz propolis (kit pszczeli) znalazły zastosowanie jako dodatki paszowe w profilaktyce zdrowotnej bydła. Produkty te są kopalnią flawonoidów – naturalnych, roślinnych związków organicznych, które mają działanie przeciwzapalne, antybakteryjne, przeciwgrzybiczne, a dzięki możliwości wiązania i blokowania wolnych rodników mają nawet działanie antykancerogenne. Dodatkowo flawonoidy wykazują właściwości chelatujące, czyli wiążą ze sobą szkodliwe jony metali.

Kit pszczeli jako najbardziej aktywny biologicznie produkt pszczeli charakteryzuje się wysokim poziomem mikroelementów, kwasów aromatycznych (m.in salicylowego, benzoesowego), kwasów tłuszczowych, estrów, alkoholi, aldehydów, terpenów, steroli czy kumaryny. Produkt ten posiada właściwości biobójcze względem gronkowca złocistego, paciorkowca czy pałeczki okrężnicy, wywołujących u krów mlecznych mastitis. Bakterie odpowiedzialne za zapalenie gruczołu mlekowego okazały się być również wrażliwe na ekstrakty propolisu, które dodatkowo polepszają strawność węglowodanów, natomiast etanolowy ekstrakt propolisu przebił skutecznością antybiotyk – ampicylinę. Stosowanie takich produktów w żywieniu bydła mlecznego znalazłoby zastosowanie szczególnie w okresie okołoporodowym kiedy zapobieganie oraz przeciwdziałanie mastitis jest szczególnie ważne. Ponadto może to przynieść korzyści w postaci lepszej strawności i zmniejszenia strat energii pokarmowej, a nawet zwiększyć wykorzystanie przez bydło azotu amonowego. Regularne spożycie propolisu przez krowy holsztyńsko-fryzyjskie, wpływa na wzrost zawartości białka w mleku oraz znaczną poprawę wydajności mlecznej.

W żywieniu cieląt podawanie ekstraktu propolisu procentuje wzrostem poziomu immunoglobulin, co bezpośrednio wpływa na ich zdrowie, odporność, rozwój, przyrosty dobowe, zmniejszenie częstotliwości biegunek oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia anemii.

Pyłek pszczeli, zawiera składniki odżywcze w postaci białek, węglowodanów, lipidów oraz szeregu substancji biologicznie czynnych, które poprzez wzmaganie łaknienia i regulację funkcji przewodu pokarmowego znacząco wpływają na pobranie i wykorzystanie paszy. Dodatkowo pyłek charakteryzuje się wysoką zawartością metioniny, która wspomaga syntezę białka mleka. Kwasy tłuszczowe obecne w pyłku pszczelim zapobiegają schorzeniom skóry, a prostaglandyny hamują procesy zapalne. Po zastosowaniu pyłku w żywieniu zwierząt, zaobserwowano u nich wzrost liczby limfocytów, wytwarzanych przeciwciał oraz przyspieszenie leczenia zakażeń bakteryjnych. Pyłek, tak jak propolis pozytywnie wpływa na wzrost wydajności mlecznej oraz znalazł swoje zastosowanie w walce z mastitis, podobnie jak ekstraktu z cebuli i ekstraktu z czosnku.

Dzięki licznym badaniom i ich wynikom uzyskanym na przestrzeni lat, można jednoznacznie stwierdzić, że produkty pszczelarskie stosowane jako dodatki paszowe są w stanie znacznie usprawnić pracę hodowców i lekarzy weterynarii, a przede wszystkim poprawić dobrostan zwierząt. Niestety ze względu na wysoką cenę praktyczne wprowadzenie ich w żywieniu przeżuwaczy jest na razie nieuzasadnione ekonomicznie. Jednakże nie ma wątpliwości, że produkty pszczelarskie poprawiają zdrowotność, mleczność i ogólne wyniki produkcyjne, dlatego warto rozważyć ich stopniowe wprowadzanie do diety bydła.

Autorzy: Oktawia Pożarska, Natalia Knapczyk

SKN Żywienia Zwierząt

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Opiekun: dr inż. Martyna Wilk