ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z MAGAZYNOWANIEM OBORNIKA

JOEL S. STEEL, DENNIS J. MURPHY AND HARVEY B. MANBECK — 16. października 2014

Obornik i ścieki powstałe w czasie produkcji bydła i mleka odprowadza się za pomocą zautomatyzowanych systemów umożliwiających zbieranie i magazynowanie odchodów w zbiornikach umieszczonych bezpośrednio pod strefą przebywania zwierząt lub w naziemnych lub podziemnych konstrukcjach zamkniętych. W skład instalacji odbiorczej często wchodzi mniejszy zbiornik umieszczony pod ziemią, z którego obornik pompowany jest do zbiornika właściwego lub bezpośrednio do rozrzutnika obornika. O ile metoda ta jest efektywna, o tyle może powodować dość specyficzne ryzyko.

Składowanie obornika w obiektach zamkniętych

Większość składów obornika umieszczonych pod poziomem gruntu, w zbiornikach naziemnych i instalacjach przesyłowych spełnia definicję obiektu zamkniętego: mają wystarczająco dużą powierzchnię i rozplanowane są w sposób umożliwiający pracownikom wejście do środka i wykonywanie czynności; dostęp do nich jest ograniczony lub możliwy wyłącznie dla osób upoważnionych; ich budowa nie umożliwia stałego pobytu ludzi w ich wnętrzu. Do zagrożeń występujących w tego typu obiektach należą: brak tlenu, obecność toksycznych i palnych gazów, ryzyko utonięcia.

Po wejściu do zamkniętego obszaru składowania obornika jest już zazwyczaj za późno na to, aby zmniejszyć występujące tam zagrożenia. Gazy, które tworzą się w oborniku, są bezbarwne, często bezwonne i trudne do odróżnienia od typowych zapachów występujących w gospodarstwie. Na przykład siarkowodór, będący jednym z najbardziej niebezpiecznych gazów powstających w oborniku, ma zapach, ale nie da się wyczuć jego obecności, jeśli zawartość w powietrzu wynosi powyżej 100 cząsteczek na milion, ponieważ upośledza zmysł węchu.

Ofiarami śmiertelnymi stają się pracownicy, którzy po wejściu do zbiornika ulegają zatruciu toksycznymi gazami lub niedotlenieniu.

Monitorowanie stężenia gazów

Zdecydowanie zaleca się używanie ręcznych czujników gazu przed i po wejściu do zbiornika. Urządzenia należy odpowiednio skalibrować, konserwować i używać zgodnie z instrukcją.

Przenośne czujniki mogą być źródłem dokładnych informacji na temat stężenia gazu a także służyć jako alarm ostrzegawczy. Wiele nowych modeli ma opcję pomiaru stężeń kilku rodzajów gazów, także tlenu.

Czujniki należy poddawać okresowej rekalibracji zgodnie z instrukcją użytkownika. Urządzenia zasilane bateriami należy regularnie sprawdzać, aby mieć pewność, że są całkowicie naładowane.

Monitorowanie można przeprowadzać również za pomocą kolorymetrycznych rurek wskaźnikowych zawierających reagent, który zmienia kolor w zależności od rodzaju gazu obecnego w pomieszczeniu i jego stężenia. Wadą tego rozwiązania jest czas, który musi upłynąć, aby rurka zmieniła kolor oraz brak możliwości dokładnego pomiaru (różnica między wskazaniem rurki a rzeczywistym stężeniem gazu może wynosić nawet 25%). Gazy wytwarzane przez obornik, zwłaszcza siarkowodór, są szczególnie toksyczne przy wysokich stężeniach, dlatego jakakolwiek zwłoka w wykryciu ich obecności lub określeniu dokładnego stężenia może zagrażać życiu.

Instalacje wentylacji mechanicznej

W celu zmniejszenia ryzyka konieczne jest zainstalowanie specjalnej mechanicznej instalacji nadmuchowej tworzącej nadciśnienie w zbiorniku. Instalacja nawiewa powietrze do wnętrza zbiornika, uzupełnia w ten sposób zasób tlenu i zmniejsza nagromadzenie niebezpiecznych gazów powstałych w oborniku. Wymuszenie dopływu świeżego powietrza przez wentylator do wnętrza zbiornika zmniejsza ryzyko pożaru i uszkodzenia elektrycznych silników wentylatorów przez gazy z obornika. Należy dobrać taki wentylator, którego wydajność zapewni mieszanie powietrza w ilości odpowiadającej co najmniej 0,5 krotności kubatury pustego zbiornika na obornik na minutę. Wentylator może być zainstalowany na stałe lub przenośny.

W nowobudowanych zbiornikach należy przewidzieć stałą instalację wentylacyjną wytwarzającą nadciśnienie we wnętrzu zbiornika. Instalację należy podłączyć do instalacji zasilania rezerwowego.

Nie wchodzić do wnętrza w trakcie przerzucania obornika lub opróżniania zbiornika.

Nawiewanie świeżego powietrza zewnętrznego niezanieczyszczonego przez gazy wydostające się ze zbiornika poprawia wydajność wentylacji i skraca czas potrzebny do przewietrzenia zbiornika przed wejściem do jego wnętrza. Przewody wentylacyjne należy czyścić wg potrzeb, odkurzać i usuwać wszelkie zanieczyszczenia. Okresowo należy demontować kratkę wentylatora, aby umożliwić wyczyszczenie obudowy i łopatek wirnika.

Rury przesyłowe z zamkniętych zbiorników na obornik zlokalizowanych z dala od stref przebywania zwierząt, ale z nimi połączonych, należy wyposażyć w syfony, które zapobiegną przedostawaniu się gazów z powrotem do pomieszczeń ze zwierzętami.

Planowanie wejścia do zbiornika

Wchodząc do zamkniętego zbiornika zawsze narażamy się na ryzyko, którego należy w miarę możliwości unikać. Jeśli jednak wejście do wnętrza zbiornika jest konieczne, podjęcie pewnych działań może to ryzyko zmniejszyć. Czynności te należy przeprowadzić przed wejściem zarówno do zbiorników będących w użyciu, jak i tych, które od miesięcy lub lat są puste i nieużywane:

* Przed wejściem należy zmierzyć stężenie gazów i tlenu w zbiorniku. Osoba, która ma wejść do wnętrza powinna mieć możliwość obserwacji wszystkich pomiarów przeprowadzanych przed wejściem do środka.

* Przed i w trakcie pobytu w zbiorniku należy przewietrzać zbiornik za pomocą instalacji wentylacyjnej.

* Osoba wchodząca do zbiornika powinna być wyposażona w uprząż przypiętą do sprzętu ratowniczego. Powinna także mieć przy sobie przenośny czujnik gazu i tlenu, który będzie informował o nagłych zmianach stężenia.

* Przy wejściu do zbiornika powinna pozostać osoba asekurująca, która potrafi używać sprzętu asekuracyjnego i ratowniczego, aby w razie niebezpieczeństwa wydostać osobę ze zbiornika.

* Osoba asekurująca powinna zachować wzrokowy lub werbalny kontakt z osobą znajdującą się w zbiorniku. Musi również być wystarczająco odporna mentalnie i emocjonalnie, aby powstrzymać się od wejścia do środka w razie niebezpieczeństwa.

Dodatkowo sugeruje się umieszczenie przy wejściach do zbiornika znaków ostrzegających o niebezpieczeństwie; informowanie członków rodziny, pracowników, wykonawców i gości o zagrożeniach występujących w zamkniętych zbiornikach na obornik; sporządzenie planu postępowania przy wchodzeniu do zamkniętego zbiornika.

Tekst pochodzi z publikacji Państwowego Uniwersytetu Stanu Pensylwania “Confined Space Manure Storage Hazards” aut. Joel S. Steel, starszy specjalista ds. badań; profesor Dennis J. Murphy; oraz profesor emeritus Harvey B. Manbeck.

Źródło: http://www.farmingmagazine.com